پیشینه‌ی طبقه‌بندی انواع مواد مخدر چندان طولانی نیست و برخی کشورهای متمدن غربی نخستین‌بار در چند دهه اخیر در سیاست جنایی تقنینی و قضایی خود بدین مهم دست زده‌اند. مشهورترین و البته ساده‌ترین نوع طبقه‌بندی نوین مواد مخدر که با پیشگامی دولت هلند همراه می‌باشد تقسیم آن به مواد مخدر آرام و سخت است. البته تجربه نشان داده است که می‌توان نوع سومی از مواد مخدر موسوم به مواد مخدر بینابین را نیز در این میان شناسایی نمود. از آثار مهم طبقه‌بندی انواع مواد مخدر، می‌توان به جرم‌زدایی برخی از انواع سبک آن و همچنین مدرج نمودن مجازات‌ها و تناسب شدت آن براساس شدت سختی مواد مخدر اشاره کرد. امروزه بسیاری از کشورها، سیاست مزبور را عملاً به موقع اجرا گذاشته‌اند.