یکی از حقوق بیماران که در کشورهای مختلف از جمله ایران به رسمیت شناخته شده، حق تصمیم‌گیری راجع به جمعیت خانواده است؛ این حق ممکن است به صورت استفاده از قرص‌ها و داروهای پیشگیری از حاملگی، یا سایر شیوه‌های درمانی از جمله عقیم‌سازی اجرا شود. در صورت به رسمیت ‌شناختن تمامی این شیوه‌های پیشگیرانه، پزشک موظف به اجرای تعهد خود در مقابل مراجع بوده و عدم اجرای این تعهد مسؤولیت وی را به همراه خواهد داشت. همچنین است در مورد سقط جنین، یکی از حقوقی که به تازگی برای والدین به رسمیت شناخته شده سقط جنین معلول است. طبق قانون سقط درمانی مصوب 1384 ش.، سقط جنین معلول با حصول شرایطی در ایران مجاز اعلام شده است. در این صورت پزشک طرف قرارداد مکلف به احترام به این حق و ایفای تعهد در مقابل والدین خواهد بود، در غیر این صورت والدین حق طرح دعوای مسؤولیت علیه او را خواهند داشت. این مجموعه در تلاش برای اثبات حق بیماران در پیشگیری از حاملگی یا سقط جنین معلول و در نتیجه مسؤولیت پزشکی در مقابل آنان است؛ تا بدین وسیله دریچۀ نوینی در مسؤولیت پزشکی گشوده شده و از حقوق افراد و بیماران حمایت گردد. از این رو، با بررسی جواز یا عدم جواز عقیم‌سازی و سقط جنین در فقه و حقوق کشورهای مختلف از جمله ایران، مسؤولیت یا عدم مسؤولیت پزشکی در این فروض را مورد توجه قرار خواهیم داد. شیوۀ مورد استفاده کتابخانه‌ای و مطالعۀ کتب و مقالات خارجی در این زمینه و تطبیق آن با نظام حقوقی داخلی است. نتیجۀ به دست آمده این است که اگرچه که تولد و زندگی حادثۀ مبارکی است، اما والدین می‌توانند راجع به تعداد اعضای خانوادۀ خود و همچنین اجازۀ تولد به فرزند معلول تصمیم‌گیری نمایند. در صورتی که پزشک به این حق تصمیم‌گیری آنان لطمه وارد کند و حسب مورد فرزند ناخواسته یا معلولی متولد شود، والدین می‌توانند متعهد مقصر را تحت تعقیب قرار داده و از او مطالبۀ خسارت نمایند.