دوره 15، شماره 56 - ( 1-1400 )
جلد 15 شماره 56 صفحات 333-317 |
برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
چکیده:
زمینه و هدف: موضوع رحم جایگزین از موضوعات حقوق بشری است که به جهت چندوجهی بودن آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. این موضوع از یک‌سو ارتباط مستقیم با قواعد حقوق بشری مانند حق بر زندگی خانوادگی، حق بر زندگی خصوصی، حق بر هویت و دیگر قواعد حقوق بشری دارد و از سوی دیگر ملاحظات سیاسی آن برای دولت‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه غفلت دولت‌ها در این حوزه‌ها می‌تواند اخلاق عمومی، نظم عمومی و به‌طورکلی منافع ملی ایشان را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین با دقت در ابعاد مختلف موضوع رحمجایگزین محرز می‌گردد که در بررسی این موضوع همواره لازم است، ملاحظات اخلاقی، حقوقی، روان‌شناختی و پزشکی موردنظر قرار گیرد. در ضمن هدف نوشتار حاضر بیان استدلالات و مواضع حقوقی دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص رحم چایگزین میباشد، که به نوبه خود در پژوهش های بعدی می تواند مورد استفاده و استناد قرار گیرد.
مواد و روش‌ها: منبع اصلی مقاله پرونده های مطروحه در دیوان اروپایی حقوق بشر می باشد و مقاله پیشرو با رویکردی توصیفی و با مطالعه منابع کتابخانه‌ای و اسناد معتبر بین‌المللی، پرونده های مطروحه در دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص رحم جایگزین را تشریح نمود.
یافته‌ها: در مقاله حاضر شش پرونده از پرونده های دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص کودک متولدشده از رحم جایگزین بررسی شد. در این خصوص، دیوان در آراء خود سعی نمود به کمک دکترین «حاشیه مجاز تفسیر» ضمن نظارت بر اعمال قواعد حقوق بشری از سوی دولت‌های عضو کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، ملاحظات سیاسی آن‌ها را نیز در نظر بگیرد و تعادلی میان منافع عمومی دولت ها و قواعد حقوق بشری ایجادنماید.
ملاحظات اخلاقی: این نوشتار با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی همچون صداقت، امانتداری در تحلیل متون و استناددهی نگارش شده است.
نتیجه‌گیری: استفاده غیرضروری از روش رحم جایگزین و تجاری‌سازی آن بدون در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی می تواند پیامدهای گسترده‌ای را همچون قاچاق انسان، به همراه داشته باشد، لکن در مواقع ضرورت که چاره دیگری برای حل مشکل ناباروری زوجین وجود ندارد، استفاده از روش کمک باروریِ رحم جایگزین می‌تواند مشکلات متعدد خانواده‌های نابارور را حل نماید. آنچه در طی این مقاله ارائه شده است گویای این واقعیت است که دیوان اروپایی حقوق بشر با اعطای حاشیه مجاز تفسیر گسترده به دولت ها تصمیم گیری درخصوص این مهم را به قوانین داخلی واگذار کرده و با بی اعتنایی نسبت به آثار مثبتی که استفاده از رحم جایگزین می‌تواند برای ثبات و سلامت روحی خانواده‌ها به همراه داشته باشد، در پرونده‌های مطروحه به این مؤلفه که زوجین نابارور بوده‌اند و تنها راه و آخرین چاره پزشکی باقیمانده برای فرزندآوری ایشان توسل به روش کمک باروری رحم جایگزین بوده است، توجه ننموده است. همچنین این نکته که والدین موردنظر که در گواهی تولد صادره در کشور خارجی به‌عنوان پدر و مادر کودک ذکر شده‌اند، در علقۀ زوجیت بودند، اماره‌ای از حسن نیت ایشان و از جمله مؤلفه‌های مثبت در نظر گرفته نشده است. از این گذشته، آراء مطروحه به حق احترام به تصمیم‌گیری برای تبدیل‌شدن به پدر و مادر ژنتیکی نپرداخته و با حاشیه مجاز تفسیر موسعی که به دولت ها اختصاص داده، حق احترام به زندگی خانوادگی را به رابطه مابین کودکان متولد شده از طریق رحم جایگزین و خواهان‌هایی که از نظر بیولوژیکی پدر این کودکان بودند، تسری نداده است.
مواد و روش‌ها: منبع اصلی مقاله پرونده های مطروحه در دیوان اروپایی حقوق بشر می باشد و مقاله پیشرو با رویکردی توصیفی و با مطالعه منابع کتابخانه‌ای و اسناد معتبر بین‌المللی، پرونده های مطروحه در دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص رحم جایگزین را تشریح نمود.
یافته‌ها: در مقاله حاضر شش پرونده از پرونده های دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص کودک متولدشده از رحم جایگزین بررسی شد. در این خصوص، دیوان در آراء خود سعی نمود به کمک دکترین «حاشیه مجاز تفسیر» ضمن نظارت بر اعمال قواعد حقوق بشری از سوی دولت‌های عضو کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، ملاحظات سیاسی آن‌ها را نیز در نظر بگیرد و تعادلی میان منافع عمومی دولت ها و قواعد حقوق بشری ایجادنماید.
ملاحظات اخلاقی: این نوشتار با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی همچون صداقت، امانتداری در تحلیل متون و استناددهی نگارش شده است.
نتیجه‌گیری: استفاده غیرضروری از روش رحم جایگزین و تجاری‌سازی آن بدون در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی می تواند پیامدهای گسترده‌ای را همچون قاچاق انسان، به همراه داشته باشد، لکن در مواقع ضرورت که چاره دیگری برای حل مشکل ناباروری زوجین وجود ندارد، استفاده از روش کمک باروریِ رحم جایگزین می‌تواند مشکلات متعدد خانواده‌های نابارور را حل نماید. آنچه در طی این مقاله ارائه شده است گویای این واقعیت است که دیوان اروپایی حقوق بشر با اعطای حاشیه مجاز تفسیر گسترده به دولت ها تصمیم گیری درخصوص این مهم را به قوانین داخلی واگذار کرده و با بی اعتنایی نسبت به آثار مثبتی که استفاده از رحم جایگزین می‌تواند برای ثبات و سلامت روحی خانواده‌ها به همراه داشته باشد، در پرونده‌های مطروحه به این مؤلفه که زوجین نابارور بوده‌اند و تنها راه و آخرین چاره پزشکی باقیمانده برای فرزندآوری ایشان توسل به روش کمک باروری رحم جایگزین بوده است، توجه ننموده است. همچنین این نکته که والدین موردنظر که در گواهی تولد صادره در کشور خارجی به‌عنوان پدر و مادر کودک ذکر شده‌اند، در علقۀ زوجیت بودند، اماره‌ای از حسن نیت ایشان و از جمله مؤلفه‌های مثبت در نظر گرفته نشده است. از این گذشته، آراء مطروحه به حق احترام به تصمیم‌گیری برای تبدیل‌شدن به پدر و مادر ژنتیکی نپرداخته و با حاشیه مجاز تفسیر موسعی که به دولت ها اختصاص داده، حق احترام به زندگی خانوادگی را به رابطه مابین کودکان متولد شده از طریق رحم جایگزین و خواهان‌هایی که از نظر بیولوژیکی پدر این کودکان بودند، تسری نداده است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
دریافت: 1399/7/14 | پذیرش: 1399/12/10
دریافت: 1399/7/14 | پذیرش: 1399/12/10
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |