1- گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. (نویسنده مسؤول)
2- گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران،
3- گروه آموزش علوم اجتماعی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران،
چکیده:
زمینه و هدف: مفاهیم حقوق بشر و شهروندی در دنیای معاصر از مفاهیم کلیدی و حساسی هستند که به دلیل ارتباط تنگاتنگ با مسائل اجتماعی و سیاسی، کانون توجه و امعان نظر قرار گرفتهاند. شاعران و ادیبان همیشه دغدغه بیان مسائل اجتماعی جامعه خود را داشته، و ادبیات هر عصری منعکسکننده مسائل آن جامعه است. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی برخی از شاخصههای مفاهیم حقوق بشر و شهروندی در دیوان پروین اعتصامی و طاهره صفارزاده است.
مواد و روشها: در پژوهش حاضر برای گردآوری اطلاعات به روش اسنادی از منابع کتابخانهای و دیوان پروین اعتصامی و صفارزاده استفاده گردیده است. رویکرد این مطالعه، توصیفی ـ تحلیلی است و به شیوه کیفی انجام مییابد.
یافتهها: با بررسی شاخصههای حقوق بشر و شهروندی در آثار پروین اعتصامی مشخص گردید که وی در مورد مقولههای آزادی، بیعدالتی و فاصله طبقاتی، عدم توجه به حال یتیمان، فقر و محرومیت و بیمهری مردم نسبت به یکدیگر، نفرت خود را به دلیل خفقان موجود در جامعه با کنایه بیان نموده است. طاهره صفارزاده نیز مؤلفههای فوق را همراه با مقولههای میهندوستی، علم و دانش، آسیبهای اجتماعی و اخلاقی، به طور مستقیم بیان داشته است. وی همچنین در خصوص شاخص صلحطلبی در اشعار خود به «صلح منفی» اعتقاد دارد.
نتیجهگیری: تعمق در سرودههای حکیمانه این دو شاعر نشان میدهد آنچه که موجب محبوبیت این دو شاعر شده، سازگاربودن اشعار آنها با مسائل اجتماعی جامعه است. نکته مهم در آثار این دو شاعر آن است که هیچگاه دچار روزمرگی نشده و همیشه درصدد «آشناییزدایی» از مسائل اجتماعی دوران خود بوده، به طوری که با دیدی منتقدانه و همراه با عواطف بشردوستانه، به شاخصههای حقوق بشر و شهروندی اشاره داشتهاند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
دریافت: 1399/1/17 | پذیرش: 1399/5/21