گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران
چکیده:
زمینه و هدف: آسیب مغزی زنان باردار از موضوعاتی است که به دلیل ارتباط با حیات جنین واجد اهمیت است. در برخی آسیبهای مغزی امکان زندهنگهداشتن جنین تا زمان وضع حمل از حیث پزشکی وجود دارد. علاوه بر وضعیت زنان باردار، توجه به ضرورت حمایتهای پزشکی به منظور حفظ حیات جنین از موضوعاتی است که در این آسیبها باید مورد توجه قرار گیرد. از بین انواع مختلف آسیبهای مغزی، در این پژوهش کما، حیات نباتی و مرگ مغزی به عنوان آسیبهای مغزی مهمی که نقطه اشتراک آنها از بینرفتن هوشیاری بیمار است، مورد توجه قرار گرفته و با بررسی وضعیت حقوقی بیماران در هر یک از این سه نوع آسیب در پی پاسخگویی به این سؤال هستیم که آیا در صورتی که از حیث پزشکی امید به درمان مادر وجود نداشته باشد، اما ادامه درمان مادر تا زمان وضع حمل در زندهنگهداشتن جنین مؤثر باشد، تکلیف به ادامه درمان وجود خواهد داشت؟ مسأله قطع یا ادامه درمان بیماران دچار آسیبهای مغزی نه به طور کلی و نه به طور خاص در خصوص زنان باردار در قوانین موضوعه و دکترین حقوقی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. در برخی نظامهای حقوقی، از جمله آمریکا و انگلیس، دکترین و رویه قضایی با ارائه معیارهایی به تبیین دقیق مسأله پرداختهاند. با توجه به اهمیت حق حیات در فقه و حقوق ایران و عدم توجه به موضوع مورد بحث در نوشتههای داخلی، در پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی و با توجه به دو نظام حقوقی پویا و پیشگام در این زمینه، موضوع از ابعاد مختلف، از جمله حق حیات جنین، جنبههای اخلاقی اقدام، خواست، منافع و حقوق مادر و جنین مورد بررسی قرار گرفته است.
روش: این تحقیق از نوع نظری بوده و روش تحقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی میباشد. روش جمعآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: در نظامهای حقوقی مختلف بسته به رویکرد حقوقی پذیرفتهشده در خصوص وضعیت حقوقی جنین، جهت تصمیمگیری برای قطع یا ادامه درمان مادر باردار تا زمان وضع حمل معیارهای مختلفی مطرح است. علیرغم تفاوت در برخی مبانی بین نظامهای حقوقی، مبانی اخلاقی و اهمیت حق حیات، راه حلهای پذیرفتهشده را به هم نزدیک نموده و در عمل در نظامهای مورد مطالعه نیز با توجیهات مختلف تمایل به حفظ حیات جنین وجود دارد.
نتیجهگیری: در نظام حقوقی ایران در تصمیمگیری برای قطع یا ادامه درمان مادر باردار تا زمان وضع حمل، با توجه به قائلشدن شخصیت انسانی برای جنین و اهمیت حق حیات، در فرض تزاحم بین حقوق مادر و جنین، به علت تقدم حق حیات باید از ضرورت ادامه درمان مادر تا زمان وضع حمل دفاع نمود. برخلاف سایر نظامهای حقوقی که بعضاً با توسل به معیار خواست و اراده مادر یا منافع مادر قطع درمان ممکن است در شرایطی مجاز باشد، در حقوق ایران به لحاظ اهمیت حیات جنین، خواست و اراده مادر معیاری برای خاتمه حیات جنین محسوب نمیشود و در خصوص معیار منافع مادر نیز با توجه به عدم قطعیت در وجود ضرر به مادر، حقوق جنین تقدم داشته و مانع قطع درمان مادر است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
دریافت: 1400/5/19 | پذیرش: 1400/7/14