دوره 15، شماره 56 - ( 1-1400 )
جلد 15 شماره 56 صفحات 706-693 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Malekafzali Ardakani M, Karami F, Vahdati Shobeiri S H. A research on the jurisprudential principles of the Islamic punishment law about discharging the doctor. MLJ 2021; 15 (56) :693-706
URL: http://ijmedicallaw.ir/article-1-1422-fa.html
URL: http://ijmedicallaw.ir/article-1-1422-fa.html
ملک افضلی اردکانی مجتبی، کرمی فرزانه، وحدتی شبیری سید حسن. پژوهشی در مبانی فقهی قانون مجازات اسلامی در خصوص ابراءکننده طبیب. مجله علمی پژوهشی حقوق پزشکی. 1400; 15 (56) :693-706
1- گروه حقوق، دانشکده حقوق، علوم سیاسی و تاریخ، دانشگاه یزد، یزد، ایران
2- دانشگاه علوم اسلامی رضوی، خراسان رضوی، ایران،
3- گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران،
2- دانشگاه علوم اسلامی رضوی، خراسان رضوی، ایران،
3- گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران،
چکیده:
زمینه و هدف: قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ضمن پذیرش ضمان طبیب در معالجه هایی که حتی با اذن بیمار دارد یکی از راه های عدم ضمان را تحصیل برائت قبلی معرفی کرده است. این قانون ابراء طبیب را در فرضی که بیمار، مکلف و قادر به ابراء طبیب باشد، حق خود بیمار و در صورتی که غیرمکلف (صغیر یا مجنون) یا مکلف اما به عللی مثل بیهوشی غیرقادر به ابراء طبیب باشد، حق «ولی شرعی» او می داند. میزان مقبولیت این دیدگاه در بین فقها، سایر اقول احتمالی و نقاط ضعف و قوت این قول نسبت به آن اقوال و در نهایت، بیان قول راجح مسأله این تحقیق است. فرضیه نویسندگان، مخالفت اکثر فقهیان با قول مندرج در قانون و در مقابل، قوت مبانی استدلالی قائلان به استحقاق «ولیدم» بیمار برای برائت از ضمان ناشی از مرگ بیمار است؛ چه مکلف باشد چه غیرمکلف.
مواد و روش‌ها: پژوهش پیش رو با روش تحلیلی و توصیفی و تتبع در اقوال فقهای امامیه از متقدمین تا متأخرین، در مقام اثبات این فرضیه بوده است.
یافته‌ها: وقتی حیات بیمار مطرح می شود، اکثریت فقها حق ابراء طبیب را متعلق به خود انسان و -وقتی که غیرمکلف است- ولی شرعی او ندانسته و آن را در صلاحیت انحصاری «ولیدم بیمار» می دانند. در مقابل این اکثریت، اقلیتی هم هستند که ابراء ذمه طبیب را حق خود مریض می دانند. فقهایی که خود بیمار را واجد حق ابراء می دانند، اگر او مکلف نباشد، طبعا اعمال این حق را برای «ولی شرعی» وی به رسمیت می شناسند. تعداد اندکی از فقها نیز با اذعان به حق هر دوی بیمار و ولیدم، احتیاط پیشه کرده و طبیب را به استبراء از هر دو توصیه می کنند.
ملاحظات اخلاقی: این پژوهش ضمن حفظ و دقت در اصالت متون، بر اصول اخلاقی، صداقت و امانتداری نگاشته شده است.
نتیجه‌گیری: اقدام قانون‌گذار در اعطاء حق ابراء طبیب به خود بیمار یا -وقتی غیرمکلف یا غیرقادر به ابراء است- به ولی شرعی او برای برائت از ضمان ناشی از مرگ وی بر خلاف نظر اکثریت فقهای امامیه است و دلایل قابل قبولی نیز بر ضعفش وجود دارد. لذا لازم است با اصلاح ماده 495 قانون مجازات اسلامی و تبصره 2 آن حق ابراء طبیب در موارد پیشگفته به «ولیدم بیمار» یعنی همان مطالبه کننده دیه داده شود.
مواد و روش‌ها: پژوهش پیش رو با روش تحلیلی و توصیفی و تتبع در اقوال فقهای امامیه از متقدمین تا متأخرین، در مقام اثبات این فرضیه بوده است.
یافته‌ها: وقتی حیات بیمار مطرح می شود، اکثریت فقها حق ابراء طبیب را متعلق به خود انسان و -وقتی که غیرمکلف است- ولی شرعی او ندانسته و آن را در صلاحیت انحصاری «ولیدم بیمار» می دانند. در مقابل این اکثریت، اقلیتی هم هستند که ابراء ذمه طبیب را حق خود مریض می دانند. فقهایی که خود بیمار را واجد حق ابراء می دانند، اگر او مکلف نباشد، طبعا اعمال این حق را برای «ولی شرعی» وی به رسمیت می شناسند. تعداد اندکی از فقها نیز با اذعان به حق هر دوی بیمار و ولیدم، احتیاط پیشه کرده و طبیب را به استبراء از هر دو توصیه می کنند.
ملاحظات اخلاقی: این پژوهش ضمن حفظ و دقت در اصالت متون، بر اصول اخلاقی، صداقت و امانتداری نگاشته شده است.
نتیجه‌گیری: اقدام قانون‌گذار در اعطاء حق ابراء طبیب به خود بیمار یا -وقتی غیرمکلف یا غیرقادر به ابراء است- به ولی شرعی او برای برائت از ضمان ناشی از مرگ وی بر خلاف نظر اکثریت فقهای امامیه است و دلایل قابل قبولی نیز بر ضعفش وجود دارد. لذا لازم است با اصلاح ماده 495 قانون مجازات اسلامی و تبصره 2 آن حق ابراء طبیب در موارد پیشگفته به «ولیدم بیمار» یعنی همان مطالبه کننده دیه داده شود.
واژه‌های کلیدی: ابراء طبیب، برائت، بیمار، ولی دم، ولی شرعی
نوع مطالعه: پژوهشي |
دریافت: 1399/9/12 | پذیرش: 1400/2/22
دریافت: 1399/9/12 | پذیرش: 1400/2/22
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
