Fallah Ketilateh N, Abbasi M, Ghorbani Gatab O. Civil Liability Arising from Violation of Patients' Right to Privacy due to the Use of Artificial Intelligence Systems in Healthcare Environments. MLJ 2025; 19 (60) :102-112
URL:
http://ijmedicallaw.ir/article-1-1837-fa.html
فلاح کتیلته نیما، عباسی مجید، قربانی گتاب امید. مسئولیت مدنی ناشی از نقض حق بر حریم خصوصی بیماران به واسطه به کارگیری سامانههای هوش مصنوعی در محیطهای درمان. مجله علمی پژوهشی حقوق پزشکی. 1404; 19 (60) :102-112
URL: http://ijmedicallaw.ir/article-1-1837-fa.html
1- گروه حقوق خصوصی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،
2- گروه حقوق خصوصی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.
چکیده:
زمینه و هدف: هوش مصنوعی از کاربردهای مختلفی در محیطهای بیمارستانی برخوردار است، به نحوی که از مدیریت تا خدمات درمانی و پرستاری را شامل میشود. این حجم وسیع کاربرد هوش مصنوعی در بیمارستانها، علیرغم اینکه تأثیرات مثبت بسیار زیادی با خود به همراه داشته است، اما تأثیرات منفی نیز داشته است که از این باب، مسئولیت مدنی آنها مطرح است. در این زمینه، دو نوع بحث وجود دارد: اولاً اینکه نوع مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی بیماران از سوی هوش مصنوعی در محیطهای درمان بایستی مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر باشد یا مسئولیت مدنی مطلق یا محض؟؛ ثانیاً مسئولیت مدنی در زمینه نقض حریم خصوصی بیماران از سوی هوش مصنوعی در محیطهای درمان قابل انتساب به چه شخصی است؟ آیا توسعهدهنده آن سامانهها را بایستی دارای مسئولیت مدنی دانست یا اینکه کادر درمان یا مدیریت بیمارستان یا حتی خود هوش مصنوعی؟ اهدافی که در این تحقیق دنبال میشود، عبارتند از: شناسایی نوع مسئولیت ناشی از نقض حق بر حریم خصوصی بیماران از سوی هوش مصنوعی در محیطهای درمان از یکسو و شناسایی قابلیت انتساب خسارات در این زمینه است.
روش: روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است. در این راستا، از منابع معتبر کتابخانهای اعم از منابع دست اول، یعنی قوانین و مقرراتی که هم در حوزه هوش مصنوعی و هم در حوزه حریم خصوصی بیماران وجود دارد و منابع دست دوم، یعنی کتابها، مقالات و دیدگاههای مرتبط استفاده میشود.
ملاحظات اخلاقی: این پژوهش با رعایت اصول امانتداری، صداقت، پرهیز از سرقت علمی و دقت تنظیم شده است.
یافتهها: در نظام حقوقی ایران، مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی بیماران توسط سامانههای هوش مصنوعی، به دلیل عدم وضع قانون در حوزه هوش مصنوعی، تابع نظام کلی مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر است. از این رو، صرفاً در صورتی میتوان نسبت به جبران خسارت ناشی از نقض حریم خصوصی بیماران توسط سامانههای هوش مصنوعی اقدام نمود که تقصیر این سامانهها احراز شود.
نتیجهگیری: نتایج تحقیق حاضر بدینصورت است که اولاً تأثیرگذاری هوش مصنوعی بر حق بر حریم خصوصی بیماران به دو دسته ایجابی و سلبی تقسیم میشود: از منظر ایجابی، از آنجا که دسترسی به دادههای موجود در سامانههای هوش مصنوعی به سرعت انجام میپذیرد، از این رو سطح دسترسی به دادههای بیماران در این سامانهها نسبت به کاربران انسانی بالاتر است، اما از منظر سلبی، از آن رو که سامانههای هوش مصنوعی مرکز عمده انباشت دادهها مربوط به بیماران هستند؛ با درز هرگونه اطلاعات از این سامانهها، امکان نقض عمده حریم خصوصی بیماران وجود دارد؛ ثانیاً به علت تعدد سامانههای هوش مصنوعی در زمینههای پزشکی و ضرورت درج دادههای شخصی بیماران در آنها در سایه عدم تنظیمگری این سامانهها، بایستی مراکزی به منظور نظارت بر حریم خصوصی بیماران در این سامانهها به وجود آید.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
دریافت: 1403/3/24 | پذیرش: 1403/7/29