گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
چکیده:
زمینه و هدف: اختلاف و نزاع در ماهیت و چیستی رضایت آگاهانه، اعتبار و جایگاه هوش مصنوعی در نظام سلامت را به چالش کشانده است. هوش مصنوعی در مراحل مختلف درمان از جمله تشخیص، جراحی، پیشبینی خطرات و... میتواند نقشآفرینی نماید. کارایی و قدرت ماشینها، فرضیه امکانسنجی به کارگیری هوش مصنوعی در فرآیند درمان بدون رضایت بیماران را مورد توجه نگارنده قرار داده است.
روش: روش نگارش حاضر، توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانهای میباشد.
ملاحظات اخلاقی: نوشتار پیش رو به اصول اخلاقی، رازداری، صداقت و اصل مالکیت مادی ـ معنوی پایبند میباشد.
یافتهها: رویکرد سنتی معیارهای رضایت آگاهانه، اعم از دیدگاه انتظارات بیمار یا پزشک متعارف و معقول، مبتنی بر اصل خودمختاری بشر است. مفهوم حاکمیت اراده و خودمختاری به گونهای است که تصمیمات انسانها جهانشمول و کلی است و از منطق عقلایی پیروی مینماید، لذا اشخاص نمیتوانند به بهانه مالکیت مطلق بر جسم هرگونه تصمیمات نابخردانهای را اتخاذ و انتظار تبعیت درمانگران از انتخاب آنها را داشته باشند، اما در نگاه دیگر، حاکمیت اراده به صورت مطلق تفسیر میگردد و رضایت اشخاص در به کارگیری هوش مصنوعی در فرآیند درمان ضروری است.
نتیجهگیری: معیار تشخیص نقض رضایت آگاهانه، اراده بشر است. به این معنا که اگر به هر نحوی از انحا، کاربست هوش مصنوعی در درمان مغایر با اراده نوعی و جمعی یا مصلحت و غبطه بیمار باشد، عدم اطلاعرسانی آن، مصداق نقض رضایت آگاهانه است، در غیر این صورت (مفیدبودن هوش مصنوعی)، مصلحت و اراده نوعی بشر حاکم بر تصمیمات فردی بیمار خواهد شد، هرچند استفاده از ماشین اطلاعرسانی نگردد. ضروری است نهاد یا سازمانهای ذیربط، اعتبار یا عدم کارایی هوش مصنوعی را صراحتاً اعلام نمایند و قوه مقننه رویکرد و نگرش خود را در قالب قوانین و مقررات انتشار نماید.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
دریافت: 1403/12/6 | پذیرش: 1404/4/17