منابع ژنتیک به معنی مواد ژنتیکی است که از ارزش واقعی یا بالقوه برخوردار باشند. اهمیت اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی منابع مذکور باعث بروز نگرانی جدی در خصوص وقوع سرقتزیستی و نادیده انگاشتن حقوق جوامع بومی و محلی در شیوه بهرهبرداری از این منابع و امکان محو و نابودی آنها شده است. کشور ایران به دلیل برخورداری از منابع غنی ژنتیکی و در راستای اِعمال حاکمیت ملی خویش باید به دو رویکرد حفاظت از این منابع در مقابل صدمه و اتلاف و حمایت از این منابع در مقابل سرقتزیستی و سوءاستفاده و بهرهبرداری بدون مجوز، توجه ویژه داشته باشد. یکی از روشهای حمایت، جلوگیری از کسب ناعادلانه و غیرمنصفانه حقوق مالکیت فکری بر منابع ژنتیک توسط اشخاصی به جز جوامع دارنده و تأمینکننده این منابع میباشد که به عنوان حمایت سلبی شناخته میشود. این صورت از حمایت در بند (د) ماده (4) قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب 1387 پیشبینی شده است. تصویب این بند همچنین مخالفتهایی را نیز در پیداشت که عمدتاً از سوی متخصصان زیستفنآوری ابراز میشد؛ لذا این مقاله با هدف بررسی وضعیت فعلی نظام حقوقی ثبت اختراع کشور در حفاظت و حمایت از منابع ژنتیک و دلایل موافقان و مخالفان حمایت سلبی و نیز لزوم تدوین نظام حمایت ایجابی از منابع ژنتیک تدوین شده است.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |