ماهیت حق بیماران در نظام عدالت کیفری چیست؟ آیا مطابق تحلیل هوفلدی از حق، این حق از جمله انواع حق ـ وظیفه (تکلیف) است یا حق ـ امتیاز؟ در این مقاله ضمن تبیین ماهیت حقوق بیماران در نظام عدالت کیفری و بیان آثار آن، به بررسی ابعاد این حق در مراحل مختلف اجرای عدالت کیفری از جمله در مراحل تعقیب، تحقیق، محاکمه، صدور حکم و اجرای آن پرداخته می‌شود. بدون تردید با توجه به انواع بیماری‌ها و بیماران نظام عدالت کیفری در هر کدام از مراحل مذکور، باید رویکردی افتراقی نسبت به بیماران و از جمله بیماران خاص، روانی و... داشته باشد. بررسی چنین رویکردی در نظام عدالت کیفری ایران، نقاط قوت و ضعف آن را تعیین خواهد نمود. همچنین وظایف مجریان عدالت کیفری از جمله پلیس، مراجع تعقیب و تحقیق، قضات و متصدیان اجرای کیفر و به‌ویژه کیفر سالب آزادی و همچنین وظایف مدیریت بهداشت و درمان مراکز سالب آزادی نسبت به بیماران متهم و محکوم از جمله دیگر مباحث کاربردی در این پژوهش است. به علاوه حق برخورداری از عفو بیماران خاص، برخورداری از بیمه درمانی مناسب، ویزیت و ملاقات مستمر و منظم مدیریت بهداشت زندان از جمله دیگر حقوق بیماران در نظام عدالت کیفری است که مورد بحث قرار خواهد گرفت. مسؤولیت یا عدم مسؤولیت بیماران متهم یا محکوم در پرداخت هزینه‌های درمانی نیز از جمله مباحث قابل مطالعه در این خصوص می‌باشد. در پایان به بحث درباره‌ی ضمانت اجرای عدم رعایت حقوق بیماران در نظام عدالت کیفری پرداخته خواهد شد.